ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ- ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ- ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ:
Πώς προστατεύεται η πνευματική ιδιοκτησία λογισμικού στην Ελλάδα;
Η Οδηγία 2009/24/ΕΚ αποτελεί το βασικό νομοθετικό κείμενο για τη νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Στην Ελλάδα, ο Ν. 2121/1993 (ΦΕΚ) «Περί πνευματικής ιδιοκτησίας» ενσωματώνει τις σχετικές ευρωπαϊκές προβλέψεις, προβλέποντας πλήρες πλέγμα δικαιωμάτων για τους δημιουργούς.
Συγκεκριμένα, ο Ν. 2121/1993 παρέχει στον δημιουργό του προγράμματος τα αποκλειστικά δικαιώματα εκμετάλλευσης και προστασίας του έργου του. Αυτό σημαίνει ότι ο δημιουργός έχει το δικαίωμα να επιτρέπει ή να απαγορεύει τη χρήση του λογισμικού από τρίτους. Η προστασία αυτή αφορά τόσο τον πηγαίο κώδικα όσο και την εκτελέσιμη μορφή του λογισμικού.
Η Οδηγία 2009/24/ΕΚ (http://data.europa.eu/eli/dir/2009/24/oj) καθορίζει ότι το λογισμικό προστατεύεται ως λογοτεχνικό έργο, υπό την έννοια της Σύμβασης της Βέρνης. Συγκεκριμένα:
-Η προστασία αφορά όλες τις μορφές του λογισμικού: πηγαίος κώδικας, αντικειμενικός κώδικας, σχεδιαγράμματα, τεκμηρίωση.
-Το λογισμικό προστατεύεται εφόσον είναι πρωτότυπο, δηλαδή αποτελεί προσωπική πνευματική δημιουργία.
-Δεν απαιτείται καταχώριση ή δήλωση για την προστασία.
-Ρητώς προβλέπεται δικαίωμα για αντίστροφη μηχανική (reverse engineering) για λόγους διαλειτουργικότητας, εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις (Άρθρο 6 της Οδηγίας).
Ο Νόμος 2121/1993 (όπως ισχύει) παρέχει πλήρη νομική προστασία στο λογισμικό.
Άρθρο 2 §1 εδ. ιβ: Το λογισμικό προστατεύεται ως πνευματικό έργο, περιλαμβανομένων των προπαρασκευαστικών σχεδίων.
Άρθρο 3: Τα δικαιώματα του δημιουργού περιλαμβάνουν:
–Ηθικό δικαίωμα (πατρότητα, ακεραιότητα).
–Περιουσιακό δικαίωμα (αναπαραγωγή, τροποποίηση, διάθεση, εκμίσθωση).
Ο αρχικός δημιουργός είναι το φυσικό πρόσωπο που δημιούργησε το λογισμικό.
Σε περίπτωση εργαζομένου, τα περιουσιακά δικαιώματα μεταβιβάζονται στον εργοδότη, όταν το έργο δημιουργείται στο πλαίσιο των καθηκόντων του (Άρθρο 8 §1).
Ο νόμιμος κάτοχος δικαιούται να κάνει αντίγραφα ασφαλείας (Άρθρο 28Β §2).
Η αντίστροφη μηχανική επιτρέπεται για σκοπούς διαλειτουργικότητας με άλλα προγράμματα, με περιορισμούς (Άρθρο 28Γ).
Η παροδική αναπαραγωγή κατά τη χρήση του προγράμματος δεν απαιτεί άδεια (συμβατή με το Άρθρο 5 της Οδηγίας 2001/29/ΕΚ).
Η πνευματική ιδιοκτησία λογισμικού ρυθμίζεται επιπλέον μέσω συμβάσεων:
–Εμπορικές άδειες (proprietary): παρέχουν περιορισμένη χρήση βάσει όρων.
–Ελεύθερες άδειες (open source): προσφέρουν ευρύτερα δικαιώματα τροποποίησης και αναδιανομής.
Η ισχύς τέτοιων αδειών υπόκειται στο εθνικό δίκαιο των συμβάσεων.
Τι καλύπτει η πνευματική ιδιοκτησία λογισμικού;
Συνοπτικά, η πνευματική ιδιοκτησία λογισμικού καλύπτει:
–Πηγαίο κώδικα:
Ο πηγαίος κώδικας προστατεύεται ως πρωτότυπο έργο, εφόσον πληροί το κριτήριο της πρωτοτυπίας.
–Εκτελέσιμο λογισμικό:
Η εκτελέσιμη μορφή του λογισμικού, δηλαδή το πρόγραμμα που εκτελείται στον υπολογιστή, προστατεύεται επίσης.
–Αποκλειστικά δικαιώματα:
Ο δημιουργός έχει το δικαίωμα να επιτρέπει ή να απαγορεύει την αντιγραφή, τροποποίηση, διανομή και άλλες μορφές χρήσης του λογισμικού.
–Ηθικό δικαίωμα:
Παράλληλα με τα περιουσιακά δικαιώματα, ο δημιουργός έχει και το ηθικό δικαίωμα, που τον προστατεύει από προσβολές στην τιμή και το όνομά του σχετικά με το έργο.
Σημαντικές πτυχές της πνευματικής ιδιοκτησίας λογισμικού:
Πρωτοτυπία:
Για να προστατευθεί ο πηγαίος κώδικας, πρέπει να είναι πρωτότυπος, δηλαδή να αποτελεί πνευματική δημιουργία του δημιουργού και να μην είναι απλά αντιγραφή από άλλο έργο.
Διάρκεια προστασίας:
Η πνευματική ιδιοκτησία έχει περιορισμένη διάρκεια, συνήθως τη διάρκεια ζωής του δημιουργού συν 70 χρόνια, σύμφωνα με τον νόμο 2121/1993.
Διαχείριση πνευματικών δικαιωμάτων:
Οι δημιουργοί μπορούν να διαχειρίζονται τα πνευματικά τους δικαιώματα μέσω αδειών χρήσης, όπως άδειες ανοιχτού κώδικα (π.χ. GPL, MIT) ή ιδιωτικές άδειες.
Παραβιάσεις:
Η παράνομη αντιγραφή, διανομή ή τροποποίηση λογισμικού χωρίς άδεια αποτελεί παραβίαση της πνευματικής ιδιοκτησίας και επισύρει νομικές κυρώσεις.
Συγκεκριμένα:
Η παραβίαση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί λογισμικού συνεπάγεται:
-Αστικές κυρώσεις: αποζημίωση, προσωρινή ή μόνιμη παύση χρήσης.
-Ποινικές κυρώσεις: σύμφωνα με το Άρθρο 66 Ν. 2121/1993, προβλέπεται φυλάκιση και χρηματική ποινή για παραβιάσεις.
Αποφάσεις Δικαστηρίων:
Με τη δημοσιευθείσα στις 17.10.2024 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) αποφάνθηκε ότι κατά την οδηγία για τη νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών, ο δικαιούχος της εν λόγω προστασίας δεν μπορεί να απαγορεύσει σε τρίτον την εμπορία λογισμικού, το οποίο απλώς τροποποιεί ορισμένες μεταβλητές εισαγόμενες προσωρινά στη μνήμη RAM κονσόλας βιντεοπαιχνιδιών.
Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία λογισμικού στην Ελλάδα, μπορείτε να ανατρέξετε στην ιστοσελίδα του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) (www.opi.gr) ή να συμβουλευτείτε τον νόμο 2121/1993.
Απευθυνθείτε στο δικηγορικό μας γραφείο για να σας ενημερώσουμε με ασφάλεια και εγκυρότητα για τα δικαιώματά σας σε περίπτωση προσβολής δικαιωμάτων σας πνευματικής ιδιοκτησίας. Διαθέτουμε μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση σε ζητήματα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας έχοντας χειριστεί αντίστοιχες υποθέσεις για εντολείς μας.
Σημειώνεται ότι βάσει του α. 82 παρ. 1 του Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013) δεν επιτρέπεται στον δικηγόρο να παρέχει τις υπηρεσίες του χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα. Απαντήσεις σε ερωτήματα νομικής φύσης παρέχονται μόνο κατόπιν ραντεβού.
