Νομικό Καθεστώς Προστασίας των Influencers στην Ελλάδα (ν. 2121/1993 κ.α.):
Το παρόν νομικό κείμενο εξετάζει το καθεστώς προστασίας των influencers στην ελληνική έννομη τάξη, λαμβάνοντας υπόψη το συνδυασμό εθνικών και ευρωπαϊκών νομοθετικών πλαισίων. Οι influencers, ως δημιουργοί περιεχομένου αλλά και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στην αγορά, υπάγονται σε πλειάδα διατάξεων που ρυθμίζουν την πνευματική ιδιοκτησία, την προσωπικότητα, τις συμβάσεις, τον αθέμιτο ανταγωνισμό, την εργασιακή/ασφαλιστική προστασία καθώς και την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Κεφάλαιο 1: Πνευματική Ιδιοκτησία
Σύμφωνα με τον Ν. 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας, κάθε πρωτότυπο έργο λόγου, τέχνης ή επιστήμης προστατεύεται αυτοδικαίως από τη στιγμή της δημιουργίας του. Το περιεχόμενο που παράγουν οι influencers (φωτογραφίες, βίντεο, κείμενα, μουσική) θεωρείται έργο και προστατεύεται εφόσον φέρει το στοιχείο της πρωτοτυπίας. Ο δημιουργός έχει αποκλειστικά περιουσιακά και ηθικά δικαιώματα επί του έργου του. Η νομολογία έχει αναγνωρίσει την ευρεία έννοια της πρωτοτυπίας (ΑΠ 1529/2001), γεγονός που επιτρέπει την προστασία και σύγχρονων μορφών περιεχομένου. Σε περίπτωση προσβολής, ο influencer δύναται να αξιώσει αποζημίωση και άρση της προσβολής.
Νόμος 2121/1993 – Πνευματική ιδιοκτησία, συγγενικά …
Κεφάλαιο 2: Προστασία Προσωπικότητας και Εικόνας
Η προσωπικότητα προστατεύεται από τον Αστικό Κώδικα (άρθρα 57, 59, 914 επ.). Η χρήση της εικόνας ή του ονόματος ενός προσώπου χωρίς τη συναίνεσή του συνιστά παράνομη προσβολή της προσωπικότητας. Για τους influencers, η εικόνα και η φήμη τους αποτελούν βασικά περιουσιακά αγαθά. Η νομολογία έχει κρίνει ότι η χωρίς συναίνεση χρήση φωτογραφίας ή άλλου αναγνωριστικού στοιχείου δύναται να οδηγήσει σε αποζημίωση (ΕφΑθ 3902/2007). Επιπλέον, η διάδοση ψευδών ή συκοφαντικών ισχυρισμών μπορεί να στοιχειοθετήσει αδικοπραξία.
Κεφάλαιο 3: Συμβατική Προστασία
Οι συνεργασίες των influencers με επιχειρήσεις ρυθμίζονται κυρίως από τον Αστικό Κώδικα και τις διατάξεις περί σύμβασης έργου (άρθρα 681 επ.) ή ανεξάρτητων υπηρεσιών. Μέσω συμβάσεων καθορίζονται οι όροι αμοιβής, διάρκειας, δικαιωμάτων επί του περιεχομένου και υποχρεώσεων διαφάνειας. Σε περίπτωση αθέτησης, εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις περί ευθύνης από αθέτηση συμβατικών υποχρεώσεων (ΑΚ 361, 382).
Κεφάλαιο 4: Αθέμιτος Ανταγωνισμός
Ο Ν. 146/1914 περί αθέμιτου ανταγωνισμού παρέχει προστασία έναντι παραπλανητικών και δόλιων πρακτικών. Στο πλαίσιο των social media, περιπτώσεις αντιγραφής ταυτότητας (impersonation), υποκλοπής followers ή παραπλανητικής διαφήμισης μπορούν να υπαχθούν στις σχετικές διατάξεις. Η νομολογία έχει δεχθεί ότι ακόμη και σε περιβάλλοντα εκτός παραδοσιακής αγοράς, εφαρμόζονται οι αρχές του αθέμιτου ανταγωνισμού (ΑΠ 904/2011).
Νόμος 146/1914 – Περί αθεμίτου ανταγωνισμού | Νομοθεσία
Κεφάλαιο 5: Εργασιακά και Ασφαλιστικά Ζητήματα
Η σχέση influencer – brand μπορεί να λάβει δύο μορφές: α) ανεξάρτητη συνεργασία (ελεύθερος επαγγελματίας) ή β) εξαρτημένη εργασία, οπότε εφαρμόζονται οι διατάξεις του εργατικού δικαίου. Κριτήριο αποτελεί η παροχή ή μη εξαρτημένης εργασίας, ήτοι η ύπαρξη εξάρτησης και ελέγχου (οδηγίες εργοδότη, ωράριο, τόπος εργασίας). Στην πρώτη περίπτωση, ο influencer υπάγεται σε ασφαλιστικές υποχρεώσεις ως ελεύθερος επαγγελματίας (ΕΦΚΑ- τέως ΟΑΕΕ-ΤΕΒΕ). Στη δεύτερη, απολαμβάνει πλήρη εργασιακή προστασία ως υπαγόμενος στις διατάξεις του εργατικού δικαίου σαν μισθωτός (άδειες, αποζημίωση, κατώτατος μισθός).
Κεφάλαιο 6: Προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα
Ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων (GDPR, Κανονισμός ΕΕ 2016/679) και ο Ν. 4624/2019 εφαρμόζονται πλήρως στους influencers, ιδίως όταν συλλέγουν προσωπικά δεδομένα μέσω διαγωνισμών, newsletter ή αλληλεπίδρασης με τους followers τους. Οι influencers θεωρούνται υπεύθυνοι επεξεργασίας (data controllers) και φέρουν υποχρεώσεις ενημέρωσης, συγκατάθεσης και ασφάλειας. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα έχει επιβάλει πρόστιμα σε επιχειρήσεις για παραβίαση GDPR, και παρόμοια μπορεί να ισχύσει για influencers.
GDPR: Δημοσιεύθηκε ο νόμος 4624/2019 για την …
Κεφάλαιο 7: Ψηφιακές Υπηρεσίες και Πλατφόρμες
Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2022/2065 (Digital Services Act) εισάγει υποχρεώσεις διαφάνειας για τις πλατφόρμες και τους χρήστες που δραστηριοποιούνται εμπορικά. Για τους influencers σημαίνει την υποχρέωση σαφούς σήμανσης του διαφημιστικού περιεχομένου, καθώς και δικαιώματα προστασίας έναντι αυθαίρετων αποφάσεων πλατφορμών (π.χ. διαγραφή λογαριασμού). Το πλαίσιο αυτό ενισχύει τη θέση των influencers στην ψηφιακή αγορά.
Οδηγός Νομικού Καθεστώτος για Influencers (Ελλάδα & Ε.Ε.)
Ο οδηγός αυτός συγκεντρώνει τις βασικές Υποχρεώσεις και τα Δικαιώματα/Προστασία που ισχύουν για τους influencers στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, βάσει του ισχύοντος νομικού πλαισίου.
Υποχρεώσεις Influencers:
| Κατηγορία | Νομοθεσία / Ρυθμίσεις | Τι προβλέπει για Influencers |
| Διαφήμιση & Καταναλωτής | Ν. 2251/1994, Ν. 146/1914, Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1150 | Σαφής επισήμανση διαφημιστικού περιεχομένου (#ad, #συνεργασία). Απαγόρευση παραπλανητικών πρακτικών. |
| Φορολογικό | Ν. 4172/2013, Ν. 2859/2000 | Τα έσοδα θεωρούνται εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα. Υποχρέωση τιμολόγησης, δήλωσης, πιθανός ΦΠΑ. |
| Δεδομένα Προσωπικού Χαρακτήρα | GDPR (ΕΕ 2016/679), Ν. 4624/2019 | Υποχρεώσεις GDPR για συλλογή/επεξεργασία δεδομένων (διαγωνισμοί, newsletters). |
| Συμβάσεις / Εργασιακό | Αστικός Κώδικας, Εργατική Νομοθεσία | Συνεργασία ως ελεύθεροι επαγγελματίες ή πιθανή υπαγωγή σε εργατικό δίκαιο σε περίπτωση εξάρτησης. |
| Ψηφιακές Υπηρεσίες (ΕΕ) | Digital Services Act (Κανονισμός ΕΕ 2022/2065) | Διαφάνεια στη διαδικτυακή διαφήμιση, αλγόριθμοι πλατφορμών, σήμανση εμπορικού περιεχομένου. |
Νομική Προστασία Influencers:
| Τομέας Προστασίας | Νομικό Πλαίσιο | Τι προστατεύει / Δικαιώματα Influencer |
| Πνευματική Ιδιοκτησία | Ν. 2121/1993 | Προστασία πρωτότυπου περιεχομένου (φωτογραφίες, βίντεο, κείμενα). Αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης, αποζημίωση σε περίπτωση αντιγραφής. |
| Προσωπικότητα & Εικόνα | Αστικός Κώδικας (άρθρα 57, 59, 914 επ.) | Προστασία εικόνας, φήμης και προσωπικότητας. Δικαίωμα προσφυγής για συκοφαντία, παράνομη χρήση εικόνας. |
| Συμβατική Προστασία | Αστικός Κώδικας | Διασφάλιση αμοιβής και όρων συνεργασίας. Δικαίωμα αποζημίωσης σε περίπτωση αθέτησης. |
| Αθέμιτος Ανταγωνισμός | Ν. 146/1914 | Προστασία από δόλιες πρακτικές (π.χ. αντιγραφή ταυτότητας, υποκλοπή followers). |
| Εργασιακά & Ασφαλιστικά | Ν. 4808/2021, Αστικός Κώδικας | Κάλυψη από εργατικό δίκαιο αν υπάρχει εξαρτημένη εργασία. Ως ελεύθεροι επαγγελματίες → γενικό πλαίσιο + ΕΦΚΑ. |
| Προστασία Δεδομένων | GDPR (ΕΕ 2016/679), Ν. 4624/2019 | Προστασία προσωπικών δεδομένων των ίδιων και των followers τους. |
| Ψηφιακή Προστασία από Πλατφόρμες | Digital Services Act (ΕΕ 2022/2065) | Διαφάνεια στις πλατφόρμες, μέτρα κατά παράνομου περιεχομένου, προστασία από κατάχρηση. |
Διάγραμμα Ροής Υποχρεώσεων Influencer (απλοποιημένο)
1. Έναρξη συνεργασίας με brand
2. Σύναψη σύμβασης (όροι, αμοιβή, δικαιώματα)
3. Σήμανση διαφημιστικού περιεχομένου (#ad, #sponsored)
4. Φορολογική συμμόρφωση (τιμολόγιο, ΦΠΑ, ΕΦΚΑ)
5. GDPR – Προστασία δεδομένων followers
6. Συμμόρφωση με Digital Services Act (διαφάνεια & κανόνες πλατφορμών)
Συμπέρασμα
Οι influencers στην Ελλάδα δεν υπάγονται σε ειδικό νομοθέτημα, αλλά καλύπτονται από ένα πλέγμα διατάξεων του εθνικού και ευρωπαϊκού δικαίου. Ως δημιουργοί, προστατεύονται μέσω του Ν. 2121/1993. Ως πρόσωπα, έχουν δικαίωμα προστασίας της προσωπικότητας και της εικόνας τους. Ως επαγγελματίες, κατοχυρώνονται μέσω συμβατικών διατάξεων, φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων. Παράλληλα, το GDPR και το DSA προσδίδουν ένα σύγχρονο πλαίσιο διαφάνειας και προστασίας. Η νομική τους προστασία επομένως είναι πολυεπίπεδη και εξελίσσεται διαρκώς ανάλογα με τις αλλαγές της ψηφιακής αγοράς.
Είστε και εσείς influencer και αναζητάτε εξειδικευμένο δικηγορικό γραφείο για να σας λύσει τις απορίες σας και να προασπίσει αποτελεσματικά τα δικαιώματα και συμφέροντά σας; Απευθυνθείτε στο δικηγορικό μας γραφείο για να μας αναθέσετε την μελέτη της υπόθεσή σας καθώς διαθέτουμε νομικούς με εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία τόσο στο Εμπορικό δίκαιο και το δίκαιο εταιριών όσο και στην προστασία δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και προσωπικών δεδομένων, το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις σχετικές ηλεκτρονικές πλατφόρμες, τις start up εταιρείες, τα εργατικά και ασφαλιστικά σας δικαιώματα.
Σημειώνεται ότι βάσει του α. 82 παρ. 1 του Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013) δεν επιτρέπεται στον δικηγόρο να παρέχει τις υπηρεσίες του χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα. Απαντήσεις σε ερωτήματα νομικής φύσης παρέχονται μόνο κατόπιν ραντεβού.
