Η Νομική Αντιμετώπιση της Κακοποίησης των Γυναικών στην Ελλάδα (ν.3500/2006 κ.α.):
Ανάλυση του Ποινικού Κώδικα, του Ν. 3500/2006 και Σχετικής Νομολογίας
1. Εισαγωγή
Η κακοποίηση των γυναικών και η έμφυλη βία αποτελούν σοβαρό κοινωνικό και νομικό πρόβλημα. Η ελληνική έννομη τάξη έχει θεσπίσει ένα πλέγμα διατάξεων στον Ποινικό Κώδικα (ΠΚ) και σε ειδικούς νόμους (π.χ. Ν. 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία, Ν. 5172/2025 για την εναρμόνιση με την Οδηγία ΕΕ 2024/1385), με στόχο την προστασία της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας, της γενετήσιας ελευθερίας και της αξιοπρέπειας.
2. Νομοθετικό Πλαίσιο
2.1 Ν. 3500/2006 – Ενδοοικογενειακή Βία
Ο Ν. 3500/2006 αποτελεί τον θεμελιώδη νόμο για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας. Ποινικοποιεί τη σωματική, ψυχολογική και σεξουαλική βία στο οικογενειακό πλαίσιο. Προβλέπει αυστηρότερες ποινές σε περιπτώσεις εγκύων, ανηλίκων ή ευάλωτων μελών. Εισάγει τη δυνατότητα απομάκρυνσης του δράστη από την κατοικία και ειδικές διαδικασίες διαμεσολάβησης.
Νόμος 3500/2006 – ΦΕΚ 232/Α/24-10- …
2.2 Ν. 5172/2025 – Νέες Ρυθμίσεις
Με τον Ν. 5172/2025 ενσωματώθηκαν οι διατάξεις της Οδηγίας 2024/1385/ΕΕ. Ο νόμος προβλέπει νέες μορφές κακοποίησης όπως η ηλεκτρονική παρακολούθηση, η απειλή μέσω διαδικτύου, καθώς και μέτρα προστασίας των ανηλίκων και της γενετήσιας αξιοπρέπειας.
Ν. 5172/2025 (ΦΕΚ A 10 – 29.01.2025) Αντιμετώπιση νέων …
2.3 Ποινικός Κώδικας – Βασικές Διατάξεις
Σημαντικά άρθρα του Ποινικού Κώδικα:
– Άρθρο 299 ΠΚ: Ανθρωποκτονία από πρόθεση.
– Άρθρο 308-310 ΠΚ: Σωματικές βλάβες (απλή, επικίνδυνη, βαριά).
– Άρθρο 311 ΠΚ: Ανθρωποκτονία με πρόκληση βαριάς βλάβης.
– Άρθρο 330 ΠΚ: Απειλή.
– Άρθρο 333 ΠΚ: Εξύβριση.
– Άρθρο 336 ΠΚ: Βιασμός.
– Άρθρο 337 ΠΚ: Σεξουαλική παρενόχληση.
3. Ανάλυση Ανά Άρθρο
3.1 Άρθρο 299 ΠΚ – Ανθρωποκτονία από πρόθεση
Το άρθρο αυτό εφαρμόζεται σε περιπτώσεις γυναικοκτονιών. Αν και δεν υπάρχει ειδική διάταξη για τη γυναικοκτονία, η νομολογία αναγνωρίζει συχνά την έμφυλη διάσταση ως επιβαρυντική περίσταση, ιδίως όταν αποδεικνύεται προγενέστερη κακοποίηση, ζήλια ή έλεγχος.
3.2 Άρθρα 308-310 ΠΚ – Σωματικές Βλάβες
Οι διατάξεις περί σωματικών βλαβών εφαρμόζονται σε πράξεις βίας κατά γυναικών. Σε συνδυασμό με τον Ν. 3500/2006, οι ποινές είναι αυστηρότερες αν οι πράξεις γίνονται ενδοοικογενειακά. Η νομολογία έχει δεχθεί ότι η επαναλαμβανόμενη άσκηση βίας συνιστά επιβαρυντική περίσταση.
3.3 Άρθρα 330, 333, 337 ΠΚ – Απειλή, Εξύβριση, Σεξουαλική Παρενόχληση
Η ψυχολογική βία και η απειλή συνιστούν βασικές μορφές κακοποίησης. Μετά τον Ν. 5172/2025, η παρακολούθηση με τεχνολογικά μέσα και η διαδικτυακή κακοποίηση θεωρούνται μορφές απειλής. Η εξύβριση και η σεξουαλική παρενόχληση εντός σχέσης εξουσίας ή οικογένειας επισύρουν αυστηρότερες ποινές.
3.4 Άρθρο 336 ΠΚ – Βιασμός
Η διάταξη αυτή έχει τροποποιηθεί με τον Ν. 4619/2019 ώστε να δίνεται έμφαση στη συναίνεση. Ο συζυγικός βιασμός αναγνωρίζεται ως ποινικό αδίκημα. Η νομολογία λαμβάνει υπόψη το πλαίσιο εξαναγκασμού και την εξουσιαστική σχέση.
4. Δικονομικές Εγγυήσεις και Μέτρα Προστασίας
Ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας προβλέπει περιοριστικούς όρους, απομάκρυνση δράστη, ασφαλιστικά μέτρα και δικαιώματα των θυμάτων (ενημέρωση, νομική αρωγή, υποστήριξη). Η Οδηγία 2012/29/ΕΕ και η ενσωμάτωσή της στην ελληνική νομοθεσία κατοχυρώνουν περαιτέρω δικαιώματα θυμάτων.
5. Νομολογία
Η ελληνική νομολογία σε υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας και γυναικοκτονιών αναδεικνύει τάσεις αυστηρότερης αντιμετώπισης. Αν και δεν υπάρχει θεσμοθετημένη διάταξη για γυναικοκτονία, τα δικαστήρια συχνά αξιολογούν την έμφυλη διάσταση ως στοιχείο που εντείνει την ποινική ευθύνη.
6. Συμπεράσματα
Η ελληνική έννομη τάξη έχει προχωρήσει σημαντικά στη θεσμική προστασία των γυναικών από την κακοποίηση. Η απουσία ρητής διάταξης περί γυναικοκτονίας αποτελεί έλλειμμα που πρέπει να καλυφθεί. Η αυστηρή εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας και η περαιτέρω εκπαίδευση των αρμόδιων αρχών είναι απαραίτητες για την ουσιαστική αντιμετώπιση του φαινομένου.
Τα θύματα κακοποίησης στην Ελλάδα μπορούν να λάβουν άμεση βοήθεια καλώντας την αστυνομία στο 100 σε περίπτωση κινδύνου, ή να απευθυνθούν στη Γραμμή SOS 15900 για ψυχοκοινωνική και νομική υποστήριξη, καθώς και στα Συμβουλευτικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας. Μπορούν επίσης να στείλουν μήνυμα (SMS) στο 100, να μεταβούν σε αστυνομική υπηρεσία, ή να ενημερωθούν από το Κέντρο Διοτίμα για τη δημιουργία σχεδίου ασφαλείας.
Πού να απευθυνθούν τα θύματα κακοποίησης:
Σε άμεσο κίνδυνο: Καλέστε την αστυνομία στο 100. Αν δεν μπορείτε να μιλήσετε, στείλτε μήνυμα (SMS) με τα στοιχεία και την ανάγκη σας.
Για ψυχοκοινωνική στήριξη: Καλέστε τη Γραμμή SOS 15900 (24/7) για βοήθεια και πληροφορίες. Μπορείτε επίσης να στείλετε email στη διεύθυνση sos15900@isotita.gr.
Για νομική υποστήριξη: Καλέστε τον νομικό που εμπιστεύεστε.
Για ενημέρωση και στήριξη: Επισκεφτείτε τα Συμβουλευτικά Κέντρα του δικτύου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας, τα οποία προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες.
Για πληροφορίες και συμβουλές: Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Κέντρου Διοτίμα για πρακτικές συμβουλές και πώς να φτιάξετε ένα Σχέδιο Ασφαλείας για την προστασία σας.
Σε περίπτωση περιστατικών διαδικτυακής βίας: Απευθυνθείτε στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος καλώντας τον αριθμό 11188 και ακολουθείστε τις οδηγίες του εξειδικευμένου ποινικολόγου που εμπιστεύεστε.
Ενεργοποίηση του panic button: Με το πάτημα ενός απλού κουμπιού στο κινητό σας τηλέφωνο, αν διατρέχετε σοβαρό κίνδυνο μπορείτε να ενημερώσετε άμεσα και με ασφάλεια την Αστυνομία. Η εφαρμογή λειτουργεί ως σιωπηλός συναγερμός, καθώς ο θύτης δεν αντιλαμβάνεται την ειδοποίηση της Ελληνικής Αστυνομίας από το θύμα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η χρήση του Panic Button μειώνει τον χρόνο ενημέρωσης των Αρχών για το περιστατικό.
Από τον Μάρτιο μέχρι και τον Νοέμβριο του 2023, περισσότερες από 800 γυναίκες έχουν εγκαταστήσει την εφαρμογή στο κινητό τους και το κουμπί πανικού ενεργοποιήθηκε 143 φορές. Κανένα από αυτά τα περιστατικά δεν είχε τραγική κατάληξη.
Η εφαρμογή (app) χορηγείται από τα Αστυνομικά Τμήματα και τα Συμβουλευτικά Κέντρα του Δικτύου Δομών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας.
Το δικηγορικό μας γραφείο διαθέτει εξειδικευμένους σε Ποινικό και Οικογενειακό Δίκαιο νομικούς και μπορεί να σας βοηθήσει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του ζητήματος που αντιμετωπίζετε. Διαθέτουμε μεγάλη εμπειρία και έχουμε χειριστεί σωρεία δικαστικών υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας και λεκτικής όσο και σωματικής κακοποίησης, αντιμετωπίζουμε δε τα ζητήματα αυτά με εξαιρετική ευαισθησία, αμεσότητα, αποτελεσματικότητα και εχεμύθεια.
Σημειώνεται ότι βάσει του α. 82 παρ. 1 του Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013) δεν επιτρέπεται στον δικηγόρο να παρέχει τις υπηρεσίες του χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα. Απαντήσεις σε ερωτήματα νομικής φύσης παρέχονται μόνο κατόπιν ραντεβού.
