Ποινικές Διαστάσεις των Κρυπτονομισμάτων.
Τι είναι τα κρυπτονομίσματα;
Τα κρυπτονομίσματα είναι ένα υποσύνολο των εικονικών νομισμάτων άρα και των ψηφιακών, πρόκειται για «ψηφιακά νομισματικά συστήματα». Συνεπώς, είναι ένα αποκεντρωμένο είδος νομίσματος, δηλαδή αποκομμένο και ανεξάρτητο από εγγυητικούς και ελεγκτικούς μηχανισμούς σχετικά με την έκδοση, τη διαθεσιμότητα και τον προσδιορισμό της αξίας του. Διαφοροποιείται από τις λοιπές κατηγορίες νομισμάτων (όπως εικονικό και ψηφιακό νόμισμα) ως προς το ότι χρησιμοποιεί κρυπτογραφία για ασφάλεια, χαρακτηριστικό το οποίο καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την παραχάραξή του, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζει ανωνυμία στους χρήστες του.
Η ταχεία διάδοση και η ευρεία χρήση των κρυπτονομισμάτων έχουν αναδείξει πλειάδα ποινικών ζητημάτων που σχετίζονται με αυτά. Το ανώνυμο καθεστώς που συνοδεύει τις συναλλαγές με κρυπτονομίσματα ευνοεί, ενίοτε, την τέλεση αξιόποινων πράξεων.
Ποιές αξιόποινες πράξεις μπορούν να τελεστούν μέσω της χρήσης κρυπτονομισμάτων;
Οι πιο συνηθισμένες αξιόποινες πράξεις είναι:
1. Νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (Ξέπλυμα χρήματος):
Τα κρυπτονομίσματα, μέσω διαφόρων συναλλαγών και ανταλλαγών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην πρακτική ξεπλύματος μαύρου χρήματος, δηλαδή χρήματος προερχόμενου από εγκληματικές δραστηριότητες.
Σύμφωνα με τον Ν. 4557/2018 (ΦΕΚ), η χρήση κρυπτονομισμάτων μπορεί να εντάσσεται σε πρακτικές νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες (άρθρα 2 και 3). Οι πάροχοι υπηρεσιών σχετικών με κρυπτονομίσματα θεωρούνται υπόχρεες οντότητες για την εφαρμογή μέτρων δέουσας επιμέλειας (άρθρο 5), με υποχρεώσεις αναφοράς ύποπτων συναλλαγών.
2. Φοροδιαφυγή και απάτες:
Η ανωνυμία και η έλλειψη κεντρικής εποπτείας διευκολύνουν φαινόμενα φοροδιαφυγής ή άλλων οικονομικών εγκλημάτων. Οι ελληνικές φορολογικές αρχές και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί (π.χ., Οδηγία DAC8) κινούνται προς την κατεύθυνση υποχρεωτικής κοινοποίησης πληροφοριών για συναλλαγές κρυπτονομισμάτων.
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις απάτης που σχετίζονται με κρυπτονομίσματα, όπως η πώληση εικονικών νομισμάτων, η απάτη με επενδύσεις και η εκμετάλλευση των ευάλωτων επενδυτών.
Περαιτέρω, οι συναλλαγές με κρυπτονομίσματα συχνά δεν φορολογούνται, αφήνοντας ανοιχτά παράθυρα για φοροδιαφυγή.
Επιπλέον τα κρυπτονομίσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απόκρυψη της προέλευσης και της διαδρομής χρημάτων που προορίζονται για τρομοκρατικές ενέργειες.
3. Κυβερνοέγκλημα και ηλεκτρονικές απάτες:
Η χρήση κρυπτονομισμάτων σε δραστηριότητες κυβερνοεγκλήματος, όπως ransomware επιθέσεις, phishing ή σκοτεινές αγορές (darknet), δημιουργεί νέες προκλήσεις για την αστυνομία και τις εισαγγελικές αρχές. Στο ελληνικό δίκαιο, εφαρμόζονται ρυθμίσεις του Ν. 4577/2018 (κύρωση της Σύμβασης της Βουδαπέστης για το κυβερνοέγκλημα- ΦΕΚ) για τις περιπτώσεις αυτές.
Η ανωνυμία που συνοδεύει τις συναλλαγές με κρυπτονομίσματα καθιστά δύσκολη την ανίχνευση και τη δίωξη ποινικών αδικημάτων. Ωστόσο, η συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς (Europol, Interpol) και η χρήση εργαλείων ανάλυσης blockchain (blockchain forensics) συμβάλλουν στη διαλεύκανση υποθέσεων.
Η φύση των κρυπτονομισμάτων ως παγκόσμιο φαινόμενο απαιτεί συνεργασία μεταξύ των κρατών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των εγκλημάτων.
Τι συμβαίνει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της πρότασης για τον Κανονισμό MiCA, επιχειρεί να ενσωματώσει ειδικές ρυθμίσεις για τα κρυπτονομίσματα.
Πιο συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναγνωρίσει την ανάγκη για ενιαίο νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των εγκλημάτων κρυπτονομισμάτων. Η Οδηγία MiCA (Markets in Crypto – Assets) και το πλαίσιο για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες είναι παραδείγματα των προσπαθειών της ΕΕ να δημιουργήσει ένα συνεκτικό νομικό πλαίσιο.
Δείτε εδώ την Οδηγία: Κανονισμός για τις αγορές κρυπτοστοιχείων (MiCA) – EUR-Lex
Ποιές δράσεις ακολουθούνται στην Ελλάδα;
Η ελληνική έννομη τάξη, ακολουθώντας τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, οφείλει να ενσωματώσει μηχανισμούς που θα διασφαλίζουν την πρόληψη και την καταστολή των σχετικών εγκληματικών συμπεριφορών, χωρίς να παρακωλύεται η καινοτομία και η ανάπτυξη της τεχνολογίας blockchain. (Διαβάστε επίσης: H Τεχνολογία Blockchain, οι εφαρμογές και οι νομικές πτυχές της).
Στο δικηγορικό μας γραφείο οι εξειδικευμένοι ποινικολόγοι μας ενημερώνονται διαρκώς πάνω στις εξελίξεις του δικαίου εν αναφορά με τις νέες τεχνολογίες και την ποινική διάσταση αυτών και βρίσκονται πάντα στη διάθεσή σας για την αποτελεσματική υπεράσπιση ή υποστήριξη κάθε ποινικής σας υπόθεσης.
Σημειώνεται ότι βάσει του α. 82 παρ. 1 του Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013) δεν επιτρέπεται στον δικηγόρο να παρέχει τις υπηρεσίες του χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα. Απαντήσεις σε ερωτήματα νομικής φύσης παρέχονται μόνο κατόπιν ραντεβού.
