Μεταβίβαση επιχείρησης (Π.Δ. 178/2002) και το μέλλον των εργαζομένων κατά την μεταβίβαση επιχείρησης:
Η μεταβίβαση επιχείρησης αποτελεί μία συνήθη πρακτική στο πλαίσιο των συγχωνεύσεων, εξαγορών ή απορροφήσεων. Ωστόσο, η αλλαγή στο πρόσωπο του εργοδότη δημιουργεί κρίσιμα ερωτήματα σε σχέση με την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων της μεταβιβαζόμενης μονάδας.
Το βασικό νομοθετικό πλαίσιο που ρυθμίζει τη μεταβίβαση επιχείρησης στην Ελλάδα είναι το Π.Δ. 178/2002, το οποίο ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία 2001/23/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Π.Δ.-178-2002-Α΄-162.pdf
Η έννοια της μεταβίβασης ερμηνεύεται ευρέως και περιλαμβάνει:
-τη μεταβίβαση συνολικής επιχείρησης ή οργανωμένου τμήματός της,
-την ανάληψη οικονομικής δραστηριότητας που διατηρεί την ταυτότητά της,
-τη μεταβίβαση μέσω συγχώνευσης.
Η Έννοια του όρου μεταβίβαση:
Ως μεταβίβαση επιχείρησης θεωρείται η μεταβίβαση μιας οικονομικής οντότητας που διατηρεί την ταυτότητά της, η οποία νοείται ως σύνολο οργανωμένων πόρων με σκοπό την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας είτε κυρίας είτε δευτερεύουσας.
Σύμφωνα με τη θεωρία και τη νομολογία, ο τρόπος της μεταβιβάσεως δεν ενδιαφέρει. Για να υπάρχει μεταβίβαση επιχειρήσεως ή εκμεταλλεύσεως ή τμήματος αυτών (άρθρο 2 του Π.Δ. 178/2002) πρέπει να μεταβιβάζονται τόσα επί μέρους στοιχεία της επιχειρήσεως και κατά τέτοιο τρόπο, ώστε τα μεταβιβαζόμενα στοιχεία να διατηρούν την οργανική τους ενότητα και υπό τον νέο φορέα (εργοδότη) ικανά να πραγματοποιήσουν τον επιδιωκόμενο κερδοσκοπικό, οικονομικό ή τεχνικό σκοπό.
Η κρίση για τη διατήρηση ή μη της ταυτότητας της οικονομικής μονάδας και, επομένως, για το αν συντρέχει μεταβίβαση επιχείρησης, εκμετάλλευσης ή τμημάτων τους, εξαρτάται από τη συνολική εκτίμηση των συνθηκών της συγκεκριμένης περιπτώσεως.
Στο πλαίσιο της συνολικής αυτής εκτίμησης κρίσιμα είναι τα εξής στοιχεία: 1) Η μεταβίβαση ή μη υλικών στοιχείων (κτίρια, μηχανήματα κ.λπ.), 2) η μεταβίβαση ή μη άυλων αγαθών και η αξία τους, 3) η απασχόληση ή μη σημαντικού μέρους του εργατικού δυναμικού της μεταβιβαζόμενης επιχείρησης από τον νέο επιχειρηματία, 4) η μεταβίβαση ή μη της πελατείας, 5) ο βαθμός ομοιότητας των δραστηριοτήτων που ασκούνται πριν και μετά τη μεταβίβαση, και 6) η διάρκεια της ενδεχόμενης διακοπής των δραστηριοτήτων αυτών.
Συνέπειες της μεταβίβασης:
α) Διατήρηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων (άρθρο 4)
Δια της μεταβιβάσεως και από την ημερομηνία αυτής, όλα τα υφιστάμενα δικαιώματα και υποχρεώσεις που έχει ο μεταβιβάζων από σύμβαση ή σχέση εργασίας μεταβιβάζονται στο διάδοχο.
Ο μεταβιβάζων και μετά τη μεταβίβαση ευθύνεται αλληλεγγύως και εις ολόκληρο με τον διάδοχο για τις υποχρεώσεις που προέκυψαν από τη σύμβαση ή σχέση εργασίας μέχρι το χρόνο που αναλαμβάνει ο διάδοχος.
Μετά τη μεταβίβαση, ο διάδοχος εξακολουθεί να τηρεί τους όρους εργασίας που προβλέπονται από συλλογική σύμβαση εργασίας, απόφαση διαιτησίας, κανονισμό ή ατομική σύμβαση εργασίας, με την επιφύλαξη της παραγράφου 3 του άρθρου 4 που αφορά στα δικαιώματα από τυχόν υφιστάμενα συστήματα επαγγελματικής ή διεπαγγελματικής ασφάλισης, είτε με μορφή ομαδικού προγράμματος σε ασφαλιστική επιχείρηση, είτε με μορφή λογαριασμού που λειτουργεί στο πλαίσιο της μεταβιβαζόμενης επιχείρησης.
Σχηματικά, σύμφωνα με το άρθρο 4 του Π.Δ. 178/2002:
-Ο διάδοχος εργοδότης υποκαθίσταται αυτοδικαίως στις υποχρεώσεις του μεταβιβάζοντος εργοδότη.
-Οι συμβάσεις εργασίας συνεχίζουν αμετάβλητες χωρίς διακοπή.
-Απαγορεύεται η απόλυση λόγω της μεταβίβασης, εκτός αν συντρέχουν οικονομικοί, τεχνικοί ή οργανωτικοί λόγοι που την επιβάλλουν.
β) Μεταβολή όρων, καταγγελία εργασιακής σχέσης (άρθρο 5)
Η μεταβίβαση μιας επιχείρησης, εγκατάστασης ή τμήματος επιχείρησης ή εγκατάστασης δεν συνιστά αυτή καθ’ αυτή λόγο απόλυσης εργαζομένων. Η διάταξη του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 5 δεν εμποδίζει, τηρουμένων των σχετικών περί απολύσεων διατάξεων, απολύσεις που είναι δυνατόν να επέλθουν για λόγους οικονομικούς, τεχνικούς ή οργανώσεως που συνεπάγονται μεταβολές του εργατικού δυναμικού.
Κατά συνέπεια, με την μεταβίβαση της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης ή των τμημάτων αυτών και από την ημερομηνία αυτής, όλα τα υφιστάμενα δικαιώματα και οι αντίστοιχες υποχρεώσεις, που είχε ο μεταβιβάζων από σύμβαση ή σχέση εργασίας, μεταφέρονται στο διάδοχο, ο δε προηγούμενος εργοδότης εξακολουθεί να ευθύνεται και μετά τη μεταβίβαση αλληλεγγύως και εις ολόκληρο με το διάδοχο, για τις υποχρεώσεις που είχαν προκύψει από σύμβαση ή σχέση εργασίας μέχρι το χρόνο που αναλαμβάνει ο διάδοχος.
Οι ως άνω διατάξεις του άρθρου 4 παρ.1 και 2 του Π.Δ. 178/2002 συνιστούν διατάξεις αναγκαστικού δικαίου, αποσκοπώντας στην προστασία του περιεχόμενου της εργασιακής σχέσης, και συνακόλουθα είναι άκυρη η συμφωνία μεταξύ του μεταβιβάζοντος και των εργαζομένων, βάσει της οποίας οι τελευταίοι παραιτούνται από συμβατικές τους αξιώσεις, όταν η συμφωνία αυτή έχει ως αιτία τη μεταβίβαση και στοχεύει στο να αποτραπεί η υπεισέλευση του νέου φορέα στο σύνολο των υφισταμένων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων έναντι των εργαζομένων.
Επίσης, άκυρη, λόγω καταστρατήγησης, είναι και η λύση της σύμβασης εργασίας με κοινή συμφωνία μεταξύ μεταβιβάζοντος και εργαζόμενου και η σύναψη ταυτόχρονα με το νέο φορέα της επιχείρησης νέας σύμβασης εργασίας, αφού με τη μεθόδευση αυτή, μολονότι διατηρείται η σχέση εργασίας, διακόπτεται η συνέχεια της εργασιακής σχέσης.
Η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) έχει επιβεβαιώσει την ανάγκη ουσιαστικής αξιολόγησης των περιστάσεων (π.χ., μεταβίβαση προσωπικού, υλικού εξοπλισμού κ.λπ.).
Η μεταβίβαση της επιχείρησης κλπ επέρχεται με πρωτοβουλία του εργοδότη, χωρίς να είναι αναγκαία η συναίνεση των εργαζομένων. Ως εκ τούτου, συνιστά μονομερή μεταβολή των όρων εργασίας (ΑΠ 997/2018, ΑΠ 1832/2017) και κατά συνέπεια, εάν η μεταβολή αυτή είναι βλαπτική, ο εργαζόμενος κατ` εφαρμογή του άρθρου 7 παρ.1 του Ν. 2112/1920 (ΦΕΚ) έχει όλα τα δικαιώματα που θα είχε, εάν στην καταγγελία προέβαινε ο εργοδότης.
Τόσο ο μεταβιβάζων όσο και ο διάδοχος εργοδότης οφείλουν:
-να ενημερώσουν τους εκπροσώπους των εργαζομένων (α. 8 του Π.Δ.),
-να προβούν σε διαβούλευση μαζί τους εφόσον αναμένονται αλλαγές στους όρους απασχόλησης.
Το Π.Δ. 178/2002 δεν εφαρμόζεται όταν δεν υπάρχει οργανωμένη οικονομική ενότητα που μεταβιβάζεται.
Συμπέρασμα:
Η προστασία των εργαζομένων κατά τη μεταβίβαση επιχείρησης αποτελεί βασική αρχή του Εργατικού Δικαίου, τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο.
Σχετικό θεσμικό πλαίσιο:
- Οδηγία 2001/23/ΕΚ
- Οδηγία 98/50/ΕΚ
- πδ 178/2002 (ΦΕΚ Α’ 162)
- άρθρο 6 ν.2112/1920 (ΦΕΚ A’ 67), όπως ισχύει
- άρθρο 9 β.δ. 16/18.7.1920 (ΦΕΚ Α’ 158)
Απευθυνθείτε στο εξειδικευμένο στο Εργατικό Δίκαιο δικηγορικό μας γραφείο για την αποτελεσματική και επιτυχή υπεράσπιση και προστασία των δικαιωμάτων σας σε περίπτωση μεταβίβασης επιχείρησης.
Σημειώνεται ότι βάσει του α. 82 παρ. 1 του Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013) δεν επιτρέπεται στον δικηγόρο να παρέχει τις υπηρεσίες του χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα. Απαντήσεις σε ερωτήματα νομικής φύσης παρέχονται μόνο κατόπιν ραντεβού.
