Τροχαίο ατύχημα και κατανάλωση αλκοόλ (άρθρο 46 Ν. 5209/2025).
Με τον νόμο 5209/2025 (ΦΕΚ 100/Α/13-06-2025 ΦΕΚ) κυρώθηκε ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας, η ισχύς του οποίου ξεκινάει από 13-09-2025.
Συνοπτικά ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) προβλέπει αυστηρότερες κυρώσεις για την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, καθιστώντας την ποινικά κολάσιμη παράβαση ακόμη και για χαμηλότερα επίπεδα αλκοόλ. Τα πρόστιμα αυξάνονται, ενώ προβλέπεται αφαίρεση άδειας οδήγησης και πινακίδων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Επίπεδα αλκοόλ και κυρώσεις:
-Για αλκοόλ από 0,50 g/l έως 1,10 g/l:
Υπάρχει πλέον ποινική δίωξη και πρόστιμο.
-Για αλκοόλ άνω του 1,10 g/l:
Το πρόστιμο είναι 1.200 ευρώ, η άδεια και οι πινακίδες αφαιρούνται για 180 ημέρες, και υπάρχει ποινή φυλάκισης.
Σημαντικές αλλαγές στον νέο ΚΟΚ:
Υπάρχουν πλέον κλιμακωτές ποινές για τους υπότροπους, με την αφαίρεση διπλώματος για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Σχετικά με την οδήγηση σε κατάσταση μέθης, η οποία υπολογίζεται πως σχετίζεται με το 25% των θανάτων στην άσφαλτο στην Ελλάδα το 2024, ο νέος ΚΟΚ προβλέπει τρία επίπεδα επήρειας και αυστηρότερες κυρώσεις για τους οδηγούς υπό την επήρεια μέθης.
Η πρώτη κατηγορία αφορά τους οδηγούς που έχουν 0,50 έως 0,80 γραμμάρια ανά λίτρο αίματος, οι οποίοι θα καλούνται να καταβάλλουν πρόστιμο 350 ευρώ και θα χάνουν το δίπλωμά τους για 30 ημέρες. Εάν ανιχνευθεί ποσότητα 0,80 έως 1,10 γραμμαρίων στο κυκλοφορικό τους, το πρόστιμο ανέρχεται στα 700 ευρώ και η άδεια οδήγησης παραδίδεται για 90 ημέρες. Το όχημα ακινητοποιείται υποχρεωτικά και φυλάσσεται.
Για τις δύο αυτές κατηγορίες η πρώτη υποτροπή επισύρει 1.000 χρηματική ποινή και στέρηση διπλώματος για 180 ημέρες. Τυχόν δεύτερη υποτροπή ισοδυναμεί με πρόστιμο της τάξης των 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για έναν χρόνο.
Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν οι οδηγοί που διαπιστώνεται ότι έχουν περισσότερο από 1,10 g/l στο αίμα τους. Στην πρώτη παράβαση επιβάλλεται πρόστιμο 1.200 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος για έξι μήνες, ακινητοποίηση και φύλαξη του οχήματος.
Η κλιμάκωση των ποινών σε περίπτωση υποτροπής προβλέπει πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για επτά χρόνια μετά την πρώτη υποτροπή και 10ετή στέρηση διπλώματος συν 4.000 ευρώ πρόστιμο για τη δεύτερη υποτροπή.
Το άρθρο 46 του ν. 5209/2025 (νέος Κ.Ο.Κ.) έχει ως εξής:
Άρθρο 46
Οδήγηση υπό την επίδραση οινοπνεύματος, φαρμάκων ή τοξικών ουσιών:
1. Απαγορεύεται η οδήγηση κάθε οδικού οχήματος από οδηγό, ο οποίος κατά την οδήγηση του οχήματος βρίσκεται υπό την επίδραση οινοπνεύματος, τοξικών ουσιών ή φαρμάκων που σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης τους ενδέχεται να επηρεάζουν την ικανότητα του οδηγού.
Ο ελεγχόμενος οδηγός θεωρείται ότι βρίσκεται υπό την επίδραση οινοπνεύματος όταν το ποσοστό αυτού στον οργανισμό είναι από μηδέν κόμμα πενήντα (0,50) γραμμάρια ανά λίτρο αίματος (0,50 gr./l) και άνω, μετρούμενο με τη μέθοδο της αιμοληψίας ή από μηδέν κόμμα είκοσι πέντε (0,25) χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο εκπνεόμενου αέρα και άνω, όταν η μέτρηση γίνεται στον εκπνεόμενο αέρα με αντίστοιχη συσκευή αλκοολομέτρου.
2. Τα αρμόδια αστυνομικά και λιμενικά όργανα μπορούν κατά περίπτωση να ασκούν έλεγχο για τη διαπίστωση ύπαρξης, στον οργανισμό των οδηγών, οινοπνεύματος, τοξικών ουσιών ή φαρμάκων κατά την παρ. 1, οι δε οδηγοί υποχρεούνται να δέχονται τον έλεγχο αυτό.
3. Σε περίπτωση θανατηφόρου τροχαίου ατυχήματος, ο έλεγχος για τη διαπίστωση ύπαρξης στον οργανισμό οινοπνεύματος, τοξικών ουσιών ή φαρμάκων, κατά την παρ. 1, γίνεται υποχρεωτικά με αιμοληψία από τα θανόντα πρόσωπα, καθώς και από τους ζώντες, εκτός και αν για τους τελευταίους ειδικοί παθολογικοί λόγοι δεν το επιτρέπουν, οπότε στην περίπτωση αυτή η μέτρηση γίνεται, για μεν το οινόπνευμα στον εκπνεόμενο αέρα με τη συσκευή αλκοολομέτρου, για δε τις τοξικές ουσίες και φάρμακα με τη λήψη ούρων ή άλλο πρόσφορο μέσο.
Για την ύπαρξη ή μη των προβαλλόμενων αυτών λόγων χρειάζεται ιατρική πιστοποίηση από δημόσιο νοσοκομείο.
4. Σε περίπτωση τροχαίου ατυχήματος με σωματικές βλάβες ο έλεγχος για τη διαπίστωση ύπαρξης στον οργανισμό οινοπνεύματος γίνεται είτε στον εκπνεόμενο αέρα με αντίστοιχη συσκευή αλκοολομέτρων είτε με αιμοληψία. Ο έλεγχος για τη διαπίστωση ύπαρξης στον οργανισμό τοξικών ουσιών ή φαρμάκων γίνεται με τη χρήση κάθε επιστημονικά ενδεδειγμένου τρόπου.
5. Στους τροχονομικούς ελέγχους στον δρόμο ή σε τροχαία ατυχήματα χωρίς σωματικές βλάβες, ο έλεγχος για τη διαπίστωση ύπαρξης στον οργανισμό οινοπνεύματος γίνεται στον εκπνεόμενο αέρα με αντίστοιχη συσκευή αλκοολομέτρου, για τη διαπίστωση δε της ύπαρξης τοξικών ουσιών ή φαρμάκων της παρ. 1 γίνεται με τη χρησιμοποίηση κάθε κατάλληλου επιστημονικού μέσου.
Η διαπίστωση του ποσοστού συγκέντρωσης οινοπνεύματος σε ατύχημα πεζού, στις περιπτώσεις της παρούσας και των παρ. 3 και 4, διαπιστώνεται με τον ίδιο τρόπο.
6. Με την επιφύλαξη του τελευταίου εδαφίου της παρ. 3, όποιος αρνείται να υποβληθεί σε έλεγχο για τη διαπίστωση της ύπαρξης στον οργανισμό του οινοπνεύματος, είτε δια αιμοληψίας είτε με τη χρήση συσκευής αλκοολομέτρου, τεκμαίρεται ότι η συγκέντρωση οινοπνεύματος στο αίμα του είναι άνω του ενός κόμμα δέκα γραμμαρίου ανά λίτρο (1,10 gr/l) σύμφωνα με τη μέθοδο της αιμοληψίας.
Όποιος αρνείται να υποβληθεί σε έλεγχο για τη διαπίστωση της ύπαρξης τοξικών ουσιών ή φαρμάκων στον οργανισμό, τεκμαίρεται ότι βρίσκεται υπό την επίδραση τοξικών ουσιών ή φαρμάκων που σύμφωνα με τις οδηγίες τους ενδέχεται να επηρεάζουν την ικανότητα οδήγησης, σύμφωνα με την παρ. 8.
7. Οι παραβάσεις της οδήγησης οχήματος υπό την επίδραση οινοπνεύματος κατατάσσονται ως εξής:
α. Στην κατηγορία Ε3-Β, εάν η συγκέντρωση οινοπνεύματος στο αίμα κυμαίνεται από μηδέν κόμμα πενήντα γραμμάρια ανά λίτρο (0,50 g/l) έως μηδέν κόμμα ογδόντα γραμμάρια ανά λίτρο (0,80 g/l), μετρούμενη με τη μέθοδο της αιμοληψίας ή από μηδέν κόμμα είκοσι πέντε (0,25) έως μηδέν κόμμα σαράντα (0,40) χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο εκπνεόμενου αέρα, όταν η μέτρηση γίνεται στον εκπνεόμενο αέρα με αντίστοιχη συσκευή αλκοολομέτρου.
Στην περίπτωση αυτή η άδεια οδήγησης επιστρέφεται μετά την παρέλευση του χρονικού διαστήματος αφαίρεσης, μόνο με την προσκόμιση του αποδεικτικού καταβολής του διοικητικού προστίμου.
β. Στην κατηγορία Ε4 και στον παραβάτη επιβάλλονται διοικητικό πρόστιμο επτακοσίων (700) ευρώ και η επιτόπου αφαίρεση της άδειας οδήγησης για ενενήντα (90) ημέρες, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία του άρθρου 106, περί επιβολής διοικητικών μέτρων, εάν η συγκέντρωση οινοπνεύματος στο αίμα είναι άνω του μηδέν κόμμα ογδόντα γραμμάρια ανά λίτρο (0,80 g/l) και μέχρι ενός κόμμα δέκα γραμμαρίων ανά λίτρο (1,10g/l), μετρούμενη με τη μέθοδο της αιμοληψίας ή άνω των μηδέν κόμμα σαράντα (0,40) έως μηδέν κόμμα εξήντα (0,60) χιλιοστών του γραμμαρίου ανά λίτρο εκπνεόμενου αέρα, όταν η μέτρηση γίνεται στον εκπνεόμενο αέρα με αντίστοιχη συσκευή αλκοολομέτρου.
Στην περίπτωση αυτή η άδεια οδήγησης επιστρέφεται μετά την παρέλευση του χρονικού διαστήματος αφαίρεσης, μόνο με την προσκόμιση του αποδεικτικού καταβολής του διοικητικού προστίμου.
γ. Στην κατηγορία Ε4 και τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) μηνών, διοικητικό πρόστιμο χιλίων διακοσίων (1.200,00) ευρώ και αφαίρεση, επί τόπου, της άδειας οδήγησης και των στοιχείων κυκλοφορίας για εκατόν ογδόντα (180) ημέρες, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία του άρθρου 106, εάν η συγκέντρωση οινοπνεύματος στο αίμα είναι άνω του ενός κόμμα δέκα γραμμαρίων ανά λίτρο (1,10g/l), μετρούμενη με τη μέθοδο της αιμοληψίας ή άνω των μηδέν κόμμα εξήντα (0,60) χιλιοστών του γραμμαρίου ανά λίτρο εκπνεόμενου αέρα, όταν η μέτρηση γίνεται στον εκπνεόμενο αέρα με αντίστοιχη συσκευή αλκοολομέτρου.
Στην περίπτωση αυτή η άδεια οδήγησης επιστρέφεται μετά την παρέλευση έξι (6) μηνών, μόνο με την προσκόμιση αποδεικτικού καταβολής του διοικητικού προστίμου.
δ. Στις περ. α, β’ και γ’ το όχημα ακινητοποιείται υποχρεωτικά και φυλάσσεται, σύμφωνα με το άρθρο 50, περί ακινητοποίησης οχήματος, και τις, κατ’ εξουσιοδότηση αυτού, εκδιδόμενες αποφάσεις.
Ο έλεγχος και η βεβαίωση των παραβάσεων της παρούσας παραγράφου γίνονται από συνεργείο δύο (2) τουλάχιστον αστυνομικών ή λιμενικών, εκ των οποίων ο ένας είναι ανακριτικός υπάλληλος.
8. Εάν ο οδηγός καταληφθεί να οδηγεί υπό την επίδραση τοξικών ουσιών ή φαρμάκων, που σύμφωνα με τις οδηγίες τους ενδέχεται να επηρεάζουν την ικανότητα οδήγησης, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) μηνών και με χρηματική ποινή τουλάχιστον διακοσίων (200) ευρώ και με αφαίρεση της άδειας ικανότητας οδηγού για χρονικό διάστημα τριών (3) μέχρι έξι (6) μηνών, η οποία επιβάλλεται υποχρεωτικά από το δικαστήριο.
9. Στην περ. γ) της παρ. 7, η παράβαση τιμωρείται, παράλληλα και ανεξάρτητα από τις ποινικές και λοιπές κυρώσεις που προβλέπουν οι διατάξεις αυτές, και με την ποινή της αφαίρεσης των στοιχείων κυκλοφορίας του οχήματος για χρονικό διάστημα από δέκα (10) ημέρες έως έξι (6) μήνες, η οποία επιβάλλεται από το δικαστήριο.
10.[….]
Ποινική διάσταση:
Η οδήγηση υπό την επήρεια μέθης έχει προφανώς και υπό τον νέο Κ.Ο.Κ. ποινική διάσταση και συγκεκριμένα σύμφωνα με το άρθρο 290Α του Π.Κ. το οποίο εφαρμόζεται εν προκειμένω ο δράστης αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης από δύο μήνες έως πέντε χρόνια και αφαίρεση των στοιχείων κυκλοφορίας του οχήματος για 10 μέρες μέχρι έξι μήνες.
Συγκεκριμένα το άρθρο 290Α του Π.Κ. ορίζει τα εξής ως προς τα προβλεπόμενα πλαίσια ποινής:
“1. Όποιος κατά τη συγκοινωνία στους δρόμους ή στις πλατείες:
α) οδηγεί όχημα, μολονότι δεν είναι σε θέση να το πράξει με ασφάλεια εξαιτίας της κατανάλωσης οινοπνεύματος ή χρήσης ναρκωτικών ουσιών ή λόγω σωματικής ή πνευματικής εξάντλησης ή
β) οδηγεί όχημα σε εθνικές ή περιφερειακές οδούς αντίστροφα στο ρεύμα της εκάστοτε κατεύθυνσης ή σε πεζοδρόμους, πεζοδρόμια ή πλατείες, ή οδηγεί όχημα που είναι τεχνικά ανασφαλές ή με ανασφαλή τρόπο φορτωμένο ή προβαίνει κατά την οδήγηση σε επικίνδυνους ελιγμούς ή μετέχει σε αυτοσχέδιους αγώνες, ή
γ) οδηγεί όχημα i) σε αυτοκινητόδρομο ή σε οδό ταχείας κυκλοφορίας με ταχύτητα που υπερβαίνει το επιτρεπόμενο όριο ταχύτητας κατά τουλάχιστον εξήντα (60) χλμ. ανά ώρα και αν πρόκειται για λεωφορείο ή φορτηγό αυτοκίνητο, κατά τουλάχιστον τριάντα (30) χλμ. ανά ώρα, ii) εντός κατοικημένης περιοχής ή σε άλλο οδικό δίκτυο με ταχύτητα που υπερβαίνει το επιτρεπόμενο όριο ταχύτητας κατά τουλάχιστον σαράντα (40) χλμ. ανά ώρα και αν πρόκειται για λεωφορείο ή φορτηγό αυτοκίνητο, κατά τουλάχιστον είκοσι (20) χλμ. ανά ώρα, ή
δ) οδηγεί όχημα στη λωρίδα έκτακτης ανάγκης (Λ.Ε.Α.) εκτός των περιπτώσεων αποκλειστικού προορισμού της, τιμωρείται, αν δεν προβλέπονται βαρύτερες κυρώσεις σε άλλες διατάξεις:
αα) με φυλάκιση έως τρία (3) έτη, αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα,
ββ) με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους, αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο,
γγ) με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη, αν η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ή προκάλεσε σημαντική βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις,
δδ) με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών, αν η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.
2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούμενης παραγράφου οδηγεί επικίνδυνα από αμέλεια και από την πράξη του αυτή μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα ή κίνδυνος για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο (2) έτη ή χρηματική ποινή”.
Άρθρο 290Α – Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019)
Η σύνδεση του τροχαίου ατυχήματος και της υπαιτιότητας στην πρόκληση αυτού με την οδήγηση υπό την επήρεια μέθης, κατά τη νομολογία των δικαστηρίων μας:
Από τις διατάξεις των άρθρων 297, 298, 299, 300, 330 εδ. β` και 914 ΑΚ συνάγεται, ότι η αδικοπρακτική ευθύνη προς αποζημίωση προϋποθέτει συμπεριφορά παράνομη και υπαίτια, επέλευση ζημίας και ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της πράξης ή της παράλειψης και της επελθούσας ζημίας (ΑΠ 143/2023, ΑΠ 890/2020, ΑΠ 12/2020, ΑΠ 88/2019).
Παράνομη είναι η συμπεριφορά που αντίκειται σε απαγορευτικό ή επιτακτικό κανόνα δικαίου, ο οποίος απονέμει δικαίωμα ή προστατεύει συγκεκριμένο συμφέρον του ζημιωθέντος, μπορεί δε η συμπεριφορά αυτή να συνίσταται σε θετική ενέργεια ή σε παράλειψη ορισμένης ενέργειας (ΑΠ 890/2020).
Μορφή υπαιτιότητας είναι και η αμέλεια, η οποία υπάρχει, όταν δεν καταβάλλεται η επιμέλεια, που απαιτείται στις συναλλαγές, δηλαδή αυτή, που αν καταβαλλόταν, με μέτρο τη συμπεριφορά του μέσου συνετού και επιμελούς ανθρώπου του κύκλου δραστηριότητας του ζημιώσαντος, θα καθιστούσε δυνατή την αποτροπή του παράνομου και ζημιογόνου αποτελέσματος.
Αιτιώδης σύνδεσμος υπάρχει, όταν η παράνομη και υπαίτια συμπεριφορά του δράστη ήταν σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας, ικανή, κατά τη συνηθισμένη και κανονική πορεία των πραγμάτων, να επιφέρει τη ζημία και την επέφερε στη συγκεκριμένη περίπτωση (ΑΠ 143/2023, ΑΠ 890/2020).
Η παράβαση διατάξεων του ΚΟΚ δεν θεμελιώνει αυτή καθ`εαυτή υπαιτιότητα στην επέλευση αυτοκινητικού ατυχήματος, αποτελεί όμως στοιχείο, η στάθμιση του οποίου από το δικαστήριο της ουσίας θα κριθεί σε σχέση με την ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της συγκεκριμένης πράξης και του επελθόντος αποτελέσματος (ΑΠ 890/2020, ΑΠ 68/2020, ΑΠ 12/2020, ΑΠ 87/2019, ΑΠ 1032/2018, ΑΠ 270/2018, ΑΠ 199/2018, ΑΠ 52/2016).
Σύνδεση του τροχαίου ατυχήματος υπό την επήρεια μέθης με την αποζημιωτική ευθύνη του ασφαλιστή:
Όπως προκύπτει από τη διάταξη του άρθρου 11 παρ. 1 του π/δ/τος 237/1986, ο όρος που περιλήφθηκε στη σύμβαση ασφάλισης της αστικής ευθύνης από αυτοκινητικά ατυχήματα, σύμφωνα με τον οποίο αποκλείονται της ασφαλίσεως ζημίες προξενούμενες σε χρόνο που ο οδηγός του αυτοκινήτου τελούσε υπό την επίδραση οινοπνεύματος ή τοξικών ουσιών, κατά την έννοια και τις προϋποθέσεις του πιο πάνω άρθρου 42 του παλαιού Κ.Ο.Κ (και ήδη α. 46 νέου Κ.Ο.Κ.),
δεν απαλλάσσει μεν τον ασφαλιστή από την ευθύνη προς αποζημίωση του ζημιωθέντος τρίτου, παρέχει όμως σ`αυτόν το δικαίωμα να αξιώσει, είτε με αυτοτελή, είτε με παρεμπίπτουσα αγωγή, την αποζημίωση που κατέβαλε ή θα καταβάλει στον τρίτο, με την προϋπόθεση βέβαια ότι η παράβαση του ασφαλιστικού αυτού όρου από τον ασφαλισμένο συνδέεται αιτιωδώς με την επέλευση του ζημιογόνου ατυχήματος (ΑΠ 837/2020, ΑΠ 90/2019, ΑΠ 1656/2018, ΑΠ 809/2017).
Κρίσιμος χρόνος για το χαρακτηρισμό του οδηγού ως τελούντος υπό την επίδραση οινοπνεύματος είναι ο χρόνος του ατυχήματος και γι` αυτό, ενόψει του ότι σύμφωνα με τα πορίσματα της τοξικολογίας η απορρόφηση του οινοπνεύματος από τον οργανισμό ολοκληρώνεται σε χρονικό διάστημα 45 λεπτών έως 180 λεπτών από την κατανάλωση και ότι οι μέγιστες συγκεντρώσεις οινοπνεύματος στο αίμα ανιχνεύονται 45 έως 90 λεπτά μετά το τέλος της κατανάλωσης του ποτού, είναι απαραίτητο να διαπιστωθεί ο χρόνος ολοκλήρωσης της κατανάλωσης της ουσίας, ο χρόνος του ατυχήματος και ο χρόνος της πραγματοποίησης της αιμοληψίας ή της μέτρησης με αλκοολόμετρο (ΑΠ 207/2013).
Σε περίπτωση εμπλοκής σας σε τροχαίο ατύχημα μπορείτε να εμπιστευθείτε τους εξειδικευμένους νομικούς του δικηγορικού μας γραφείου για τον αποτελεσματικό δικαστικό και εξωδικαστικό χειρισμό της σχετικής υπόθεσής σας τόσο σε επίπεδο αστικής όσο και σε επίπεδο ποινικής δίκης.
Σημειώνεται ότι βάσει του α. 82 παρ. 1 του Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013) δεν επιτρέπεται στον δικηγόρο να παρέχει τις υπηρεσίες του χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα. Απαντήσεις σε ερωτήματα νομικής φύσης παρέχονται μόνο κατόπιν ραντεβού.
